آزمایشگاه مواد غذایی چیست؟ آزمایشگاههای مواد غذایی در تضمین ایمنی و کیفیت غذاها نقش حیاتی دارند. این آزمایشگاهها با بررسی ویژگیهای شیمیایی و میکروبی مواد غذایی، اطمینان حاصل میکنند که محصولات غذایی از نظر بهداشتی و کیفیتی استاندارد هستند. همچنین، بررسی مواد شیمیایی اضافی، باقیمانده آنتی بیوتیکها و آلودگی به فلزات و مواد شیمیایی مضر، جزء وظایف اساسی این آزمایشگاهها محسوب میشود. این نهادها با رعایت استانداردهای بهداشتی، سلامت عمومی را حفظ میکنند و به مصرف ایمن و با کیفیتتر غذاها کمک میکنند.
انواع خدمات در آزمایشگاه مواد غذایی چیست؟
در آزمایشگاه مواد غذایی، از روشهای سنتی و دستگاهی برای بررسی غذاها استفاده میشود. در روشهای سنتی از وسایل ساده استفاده میشود، اما در روشهای دستگاهی از تجهیزات پیشرفته استفاده میکنند. این آزمایشگاهها خدمات مختلفی ارائه میدهند مانند اندازهگیری سموم، مایکوتوکسینها، فلزات سنگین و بررسی شیمیایی و میکروبی غذاها. این خدمات برای محققان و صنایع غذایی مهم هستند تا بتوانند از ایمنی و کیفیت غذاها اطمینان حاصل کنند.
در ادامه با انواع خدمات در آزمایشگاه مواد غذایی بیشتر آشنا خواهید شد. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
۱- اندازه گیری باقی مانده سموم دفع آفات نباتی:
هر سال، حشرات و قارچها به میلیونها تن محصولات کشاورزی آسیب میزنند و این باعث زیان مالی برای کشاورزان میشود. برای مقابله با این مشکلات، از مواد شیمیایی مانند سموم استفاده میشود که به آفات ضربه میزنند و محصولات را نجات میدهند. اما استفاده نادرست از این مواد میتواند برای سلامتی انسانها آسیبهای جدی داشته باشد. به همین دلیل، سازمانهای مربوطه مسئولیت نظارت بر استفاده و باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی را بر عهده دارند تا اطمینان حاصل شود که محصولات ایمن و سالمی را به بازار عرضه میکنند و سلامت مصرفکنندگان را تامین میکنند.
۲- اندازه گیری پراکسید:
یکی دیگر از خدماتی که در آزمایشگاه مواد غذایی انجام میشود، اندازه گیری پراکسید میباشد. برای اینکه با مفهوم پراکسید آشنا شوید، قبلش باید با معنای اکسیداسیون شناخت کافی داشته باشید.
درواقع اکسیداسیون یکی از پدیدههایی است که در مواد غذایی به شدت تأثیرگذار است و میتواند منجر به فساد و تغییرات ناخواسته در ویژگیهای آنها شود. این پدیده به عنوان یکی از روشهای اصلی فساد مواد غذایی مطرح میشود و به دلیل اثرات مخرب آن بر کیفیت و سلامت مصرفکننده، مورد توجه ویژهای قرار گرفته است.
هنگامی که چربیها در مواد غذایی با اکسیژن هوا تماس پیدا میکنند، فرآیند اکسیداسیون رخ میدهد. در این فرآیند، چربیها با اکسیژن هوا واکنش میدهند و محصولاتی ناخواسته از جمله پراکسیدها و هیدروپراکسیدها تولید میشوند. این ترکیبات میتوانند بوی نامطبوع، طعم زننده و تغییرات در رنگ و بافت مواد غذایی را ایجاد کنند.
با افزایش ناپایداری چربیها، حساسیت آنها به اکسیداسیون نیز افزایش مییابد. چربیهای غیراشباع به دلیل حضور دو پیوند کربن-کربن مضاعف در مولکولهای آنها، بسیار حساستر به اکسیداسیون هستند. بنابراین، در مواد غذایی حاوی چربیهای غیراشباع، مانند روغنهای گیاهی، خطر اکسیداسیون بیشتر است و مراقبت از آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.
برای کنترل اکسیداسیون چربیها در مواد غذایی، از روشهای مختلفی از جمله استفاده از آنتیاکسیدانها، نگهداری در شرایط خنک و خشک، استفاده از بستهبندیهای حاکم بر اکسیژن و استفاده از افزودنیهای ضد اکسیداسیون استفاده میشود. این اقدامات همگی به منظور جلوگیری از فساد مواد غذایی و حفظ کیفیت آنها انجام میشود.
۳- شناسایی اسیدهای چرب:
اسیدهای چرب یکی از مهمترین عوامل تشکیلدهنده مواد غذایی هستند که در تشکیل طعم، بافت، و ارزش غذایی غذاها نقش دارند. این اسیدها به دو دسته اصلی تقسیم میشوند: اسیدهای چرب اشباع و اسیدهای چرب غیراشباع.
اسیدهای چرب اشباع اغلب در مواد غذایی حیوانی یافت میشوند و مصرف بالای آنها میتواند منجر به افزایش کلسترول خون شود که باعث افزایش خطر بروز بیماریهای قلبی-عروقی میشود. به عنوان مثال، روغنهای نخل و نارگیل از این دسته اسیدها هستند.
اسیدهای چرب غیراشباع معمولاً از منابع گیاهی مانند روغنهای سویا، ذرت، و کنجد به دست میآیند و مصرف آنها به جای اسیدهای چرب اشباع، میتواند به بهبود سلامتی قلب و عروق کمک کند.
تاثیر اسیدهای چرب در صنایع غذایی بسیار مهم است. برای مثال، در تولید روغنهای خوراکی، ترکیبات اسیدهای چرب به عنوان یکی از فاکتورهای مهم در تعیین کیفیت و خواص این محصولات مورد توجه قرار میگیرند. همچنین، اسیدهای چرب میتوانند در فرایند پخت و پز، تهیه محصولات نانوایی، و همچنین در تولید غذاهای گیاهی و حیوانی مختلف تاثیرگذار باشند.
با توجه به اهمیت اسیدهای چرب در مواد غذایی، شناخت انواع آنها و استفاده بهینه از آنها در فرآیندهای صنایع غذایی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
۴- اندازه گیری پروتئین:
پروتئینها موادی هستند که در غذاها وجود دارند و نقش مهمی در خواص فیزیکی و بافتی غذاها دارند.
پروتئینها میتوانند به طعم و عطر غذا کمک کنند. برای اندازهگیری میزان پروتئین در غذاها، روشهای مختلفی وجود دارد، از جمله روش ماکروکلدال. در این روش، میزان پروتئین با تغییرات حجمی که به وجود میآید در اثر انعقاد پروتئینها، اندازهگیری میشود. این روش به عنوان یکی از روشهای ساده و دقیق برای سنجش پروتئین مورد استفاده قرار میگیرد و به عنوان یک استاندارد شناخته میشود.