تست اکسیداز (oxidase test)، یکی از آزمایشهای مهمی است که در صنعت میکروبشناسی انجام میشود.
هدف اصلی از انجام آزمایش اکسیداز این هست که بفهمیم، آیا آنزیم اکسیداز در ساختار باکتری وجود دارد یا خیر؟
شاید از خودتان بپرسید که دانستن پاسخ این سوال چه کمکی به ما میکند.
در واقع باکتریهایی که دارای آنزیم اکسیداز هستند، نشان دهنده این هست که در ساختارشان سیتوکروم اکسیداز وجود دارد. در نتیجه این نوع باکتریها میتوانند اکسیژن بیشتری را تحمل کنند و در نهایت عمر بیشتری داشته باشند.
همانطور که میدانید، امروزه از باکتریها استفادههای مفیدی میشود. به عنوان مثال اغلب واکسنهایی که تولید میشود با کمک باکتریها انجام میشود. پس میبینید که وجود باکتریها چقدر میتواند در سلامت موجودات تاثیرگذار باشد.
حالا که با اهمیت تست oxidase در صنعت میکروبیولوژی آشنا شدین، بهتر است با نحوه انجام این آزمایش بیشتر آشنا شوید. اگر شما هم کنجکاو هستید تا این آزمایش را بطورعملی یاد بگیرید، این مقاله را تا انتها دنبال کنید.
قبل از اینکه با نحوه آزمایش بطور عملی آشنا شوید، ابتدا باید بدانید که به چه وسایلی برای شروع تست نیاز دارید.
لوازم مورد نیاز برای انجام آزمایش اکسیداز چیست؟
- لام آزمایشگاهی شیشهای
- کاغذ صافی آزمایشگاهی (فیلتر کاغذی آزمایشگاهی)
- مقداری باکتری برای آزمایش
- آنس یا لوپ آزمایشگاهی برای انتقال نمونه
- معرف اکسیداز
روش انجام تست اکسیداز چگونه است؟ (آزمایش عملی)
گام اول: ابتدا کاغذ صافی را بردارید و روی سطح شیشهای لام قرار دهید.
گام دوم: سپس به کمک آنس آزمایشگاهی، مقداری پرگنههای باکتری را بردارید و روی سطح کاغذ صافی (فیلتر کاغذی) بریزید.
تذکر: قبل از اینکه باکتری را بردارید، حتما آنس خود را چند ثانیه روی حرارت شعله قرار دهید تا استریل شود.
تذکر: اگر قرار است که چندین نوع باکتری را باهم مقایسه کنید، برای هر باکتری باید آنس خود را جداگانه استریل کنید (روی شعله آتش قرار دهید).
گام سوم: حالا زمان آن رسیده که یک قطره معرف اکسیداز را روی باکتری بریزید و سپس به مدت 5 تا 10 ثانیه صبر کنید.
گام چهارم: اکنون زمان نتیجه گیری است.
اگر پس از 5 الی 10 ثانیه، رنگ آبی یا بنفش روی سطح کاغذ صافی ایجاد شد بدین معناست که جواب تست اکسیداز مثبت است. یعنی این باکتری در غشاء خود آنزیمی بنام سیتوکروم اکسیداز دارد.
اما اگر هیچ رنگی روی سطح کاغذ ایجاد نشد، بدین معنا است که جواب تست منفی میباشد. یعنی آنزیمی تحت عنوان سیتوکروم اکسیداز در این باکتری وجود ندارد.
نکته: وقتی تست اکسیداز را انجام دادید، حتما لام خود را در ماده ضدعفونی کننده قرار دهید.
محدودیتهای موجود در تست اکسیداز چیست؟
- معرفهایی که در آزمایش oxidase استفاده میکنید، به صورت غیر ارادی اکسید میشوند. در نتیجه برای انجام این تست حتما از معرفهای تازه استفاده کنید.
- باکتریهایی که در محیطی با قند (گلوکز) اضافی رشد میکنند، فعالیت اکسیداز را متوقف میکند. بنابراین برای انجام این آزمایش بهتر است از باکتریهایی استفاده کنید که در مکانهایی با گلوکز بالا رشد نکرده باشند.
نکته: محیط کشت آگار مغذی، یکی از بهترین مکانها برای رشد باکتریها محسوب میشود.
- اگر باکتری در محیطهایی رشد کرده باشد که حاوی رنگ بوده، احتمال اینکه در نتایج آزمایش اشتباهی رخ دهد نیز وجود دارد.
- اگر از لوپهایی استفاده میکنید که دارای نیکروم یا آهن هستند، معمولا برخی از تستهایی که جوابشان منفی است را مثبت نشان میدهند. به نوعی میتوان گفت که نتایج مثبت کاذب ایجاد میکند.
نکته: لوپهایی که از جنس شیشه، پلاستیک یا پلاتین هستند برای تست اکسیداز مناسب هستند.
- هرچه عمر باکتریها کمتر باشد، نتیجه آزمایش بهتر است. اگر میخواهید بهترین نتیجه را بگیرید، باکتریهایی را انتخاب کنید که بین 18 تا 24 ساعت عمر کردهاند.
هنگام آزمایش اکسیداز، نکات ایمنی زیر را رعایت کنید:
1- اگر به هنگام آزمایش کشتهای میکروبی روی زمین ریخته شد، به هیچ عنوان خم نشوید تا از روی زمین پاک کنید. زیرا ذرات آلوده به صورت معلق در هوا پخش میشود و اگر کسی در آن محیط نفس بکشد باعث ایجاد بیماری در فرد میشود. در اینگونه موارد بهتر است مقداری محلول ضد عفونی کننده روی کشت باکتری بریزید تا اثر آلودگی به شدت کاهش یابد.
2- قبل از انجام تست اکسیداز حتما از روپوش، دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید.
3- برخی از وسایلی که در محیط آزمایشگاه استفاده میکنید، ممکن است آلوده یا سمی باشند. به همین دلیل هنگام انجام آزمایش احتیاط کنید.
نتیجه گیری:
تست اکسیداز، یکی از آزمایشهای مهمی است که در صنعت میکروب شناسی کاربرد دارد. همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد، این آزمایش به ما کمک میکند تا بفهمیم آنزیم سیتوکروم اکسیداز در کدام باکتریها وجود دارد؟ اگر شما هم کنجکاو هستید تا آزمایش اکسیداز را بطور عملی یاد بگیرید، این مقاله را حتما بخوانید.