نگهدارنده مواد غذایی چیست؟

برخی از مواد غذایی که مصرف می‌کنیم، اگر در شرایط مناسب نگهداری نشوند، خیلی سریع فاسد میشوند و خاصیت‌شان را از دست میدهند. امروزه برای اینکه تا حد زیادی جلوی این اتفاق را بگیرند، از نگهدارنده مواد غذایی استفاده می‌شود.

به بیانی ساده، نگهدارنده مواد غذایی، نوعی ماده شیمیایی است که به نگهداری طولانی مدت مواد غذایی کمک میکند. در نتیجه باعث میشود که مواد غذایی دیرتر فاسد شود و کیفیتش حفظ شود.

جالب است بدانید که نگهدارنده‌های مواد غذایی انواع مختلفی دارند اما مجاز نیستیم که همه آن‌ها را استفاده کنیم.

اگر کنجکاو هستید تا در مورد نگهدارنده‌های مواد غذایی بیشتر بدانید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

انواع نگهدارنده مواد غذایی پرکاربرد در صنایع غذایی:

1- نمک:

نمک، یکی از محبوبترین نگهدارنده‌های طبیعی در صنایع غذایی، سالهاست که در خانه‌ها برای حفظ گوشت خام به عنوان یک ضدمیکروب استفاده می‌شود. از راه اسمز، نمک باعث خروج رطوبت از گوشت و مواد غذایی دیگر می‌شود. این روش، که گاهی به عنوان پخت گوشت هم شناخته می‌شود، سبب حفظ طولانی‌مدت تازگی و سلامت مواد غذایی می‌شود. به راحتی می‌توانید با این روش ساده، مواد غذایی خود را بهبود دهید و از طولانی‌ترین مدت ممکن بهره‌مند شوید.

2- نیتریت ها:

نیتریت‌ها به عنوان ترکیبات نگهدارنده در گوشت‌های فرآوری شده به کار گرفته می‌شوند. این مواد به تنهایی آسیبی نمی‌رسانند، اما در تداخل با یک گروه از مواد شیمیایی به نام نیتروزامین‌ها، که در دود سیگار نیز یافت می‌شوند، به شکل مضر تبدیل می‌شوند. وقتی نیتریت‌ها با حرارت زیاد پخته می‌شوند یا حتی در معرض اسید معده قرار می‌گیرند، نیتروزامین‌ها تولید می‌شوند.

نیترات‌ها به منظور حفظ رنگ قرمز گوشت و جلوگیری از تغییر رنگ آن به سمت قهوه‌ای، به گوشت‌های فرآوری شده اضافه میشوند. مواد غذایی همچون بیکن، ژامبون، سوسیس، کالباس و… نمونه‌هایی از این موارد هستند.

علاوه بر این، مواد دیگری نیز وجود دارند که ممکن است از نیتریت‌ها بهره‌مند شوند، به عنوان مثال ترکیب نیترات سدیم که در محصولات پروتئین‌دار مثل کالباس، سوسیس و غذاهای کنسرو شده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

3- آنتی اکسیدان:

اکسیداسیون یک روند طبیعی است که باعث خرابی بسیاری از غذاها می‌شود.

وقتی که غذاهای حاوی چربی در این فرآیند قرار می‌گیرند، چربی‌ها شروع به اکسید شدن می‌کنند و این به شدت باعث تغییر طعم غذاها می‌شود.

برای جلوگیری یا کاهش این روند، از موادی به نام آنتی‌اکسیدان‌ها استفاده می‌شود.

آسکوربیک اسید و انواع آسکوربات‌ها از جمله معروف‌ترین آنتی‌اکسیدان‌ها هستند. این مواد می‌توانند به خوبی از اکسیداسیون جلوگیری کنند یا حتی این روند را کاهش دهند.

با استفاده از آنتی‌اکسیدان‌ها ماندگاری و کیفیت غذاها بهبود می‌یابد.

تا اینجا در مورد مواد نگهدارنده مواد غذایی صحبت کردیم. گفتیم که برای نگهداری طولانی مدت مواد غذایی به نگهدارنده‌هایی نیاز داریم تا جلوی فاسد شدن غذا را بگیرد. اما برخی از نگهدارنده‌ها با اینکه از خرابی مواد غذایی جلوگیری می‌کند، اما به هیچ عنوان توصیه نمیشود. بنابراین در ادامه سعی داریم شما را با مواد نگهدارنده غیر مجاز مواد غذایی بیشتر آشنا کنیم.

مواد نگهدارنده غیر مجاز در مواد غذایی چیست؟

موادی وجود دارند که حضور آن‌ها در مواد غذایی ممکن است سلامت انسان و حیوانات را به خطر بیندازد. این مواد اغلب با بروز بیماری‌های سرطانی و رشد سلول‌های سرطانی ارتباط دارند. به بیانی ساده‌تر مصرف اینگونه مواد غذایی احتمال ابتلا به سرطان را افزایش میدهد.

 همچنین در برخی موارد، ممکن است منجر به مسمومیت، آسم، درد شکم، مشکلات معده، و حتی ایجاد علائم آلرژی شوند. بنابراین، قبل از مصرف هر نوع ماده غذایی، توصیه می‌شود که به دقت به محتوای نوشته شده روی بسته‌بندی محصولات توجه شود.

نمونه‌هایی از مواد نگهدارنده غیرمجاز می‌تواند شامل سولفات سدیم آلومینیوم، ترترازین، کارمین ها، اریتروزین، نیتروزامین‌ها و… باشد.

فواید نگهدارنده مواد غذایی چیست؟

همانطور که قبل‌تر گفته شد، نگهدارنده‌های مواد غذایی فواید زیادی دارند. مهمترین مزایای نگهدارنده‌ها شامل:

• باعث افزایش ماندگاری غذا می‌شود. به همین خاطر مدت بیشتری میتوانید آن را در دسترس خود قرار دهید. مثلا فرض کنید گوشتی که می‌توانستید ظرف 5 روز استفاده کنید، اکنون می‌توانید آن را ماه‌ها نگهداری کنید.
• در تمامی فصول می‌توانید انواع میوه‌ و سبزی‌ها را در دسترس خود قرار دهید.
• حجم غذای کمتری دور ریخته می‌شود. فرض کنید شما یک ماده غذایی می‌گرفتید و فقط 2 روز فرصت داشتید از آن استفاده کنید. اگر در این مدت نمی‌توانستید استفاده کنید مجبور بودید آن را دور بریزید. اما اکنون با کمک نگهدارنده‌ها میتوانید مدت بیشتری نگهداری کنید. بنابراین حجم غذای کمتری دور ریخته میشود.

معایب نگهدارنده مواد غذایی چیست؟

بطورکلی اثرات منفی نگهدارنده مواد غذایی به 2 بخش اصلی تقسیم میشود که شامل موارد زیر است:

1- اثرات کوتاه مدت:

به اثراتی گفته می‌شود که بدن انسان یا حیوان در کوتاه مدت از خودشان نشان میدهند. در این حالت فرد باید به دکتر مراجعه کند و یا با کمی صبوری مشکل را پشت سر بگذارد. اثرات کوتاه مدت میتواند شامل حساسیت‌ها، مسمومیت غذایی، درد شکمی، مشکلات معده و… باشد.

2- اثرات بلند مدت:

اثراتی هستند که در طولانی مدت بروز می‌کند. این اثرات معمولا با مصرف مداوم نگهدارنده‌های مضر اتفاق میفتد. یکی از مهمترین مضرات بلند مدت، سرطان میباشد.